Ανεμολόγιο

Ανεμολόγιο:

Χάρτινος δίσκος που αναπαριστά τον ορίζοντα.

 Η περιφέρειά του υποδιαιρείται από 0° έως 360°.

•                     Φέρει δύο διαμέτρους κάθετες από τις οποίες η μία δείχνει τη μεσημβρινή γραμμή με άκρα τα σημεία του ορίζοντα Β (Βορράς) και Ν (Νότος) και η άλλη τη γραμμή του πρώτου καθέτου με άκρα τα σημεία του ορίζοντα Α (Ανατολή) και Δ (Δύση).   

        πηγή: https://el.wikipedia.org

εικόνα από: http://www.helppost.gr

(

Μνημείο των Αέρηδων στην Πλάκα

Μνημείο των Αέρηδων (Εικόνα από: http://www.gtp.gr)

Στην αρχαία Αθήνα, λίγες δεκαετίες πριν από τη γέννηση του Χριστού, ο αστρονόμος Ανδρόνικος ο Κύρρηστος ανεγείρει το περίφημο Ωρολόγιό του: ένα οκταγωνικό μαρμάρινο κτίριο, όπου στις ισάριθμες μετώπες του παριστάνονται ανάγλυφοι οι οκτώ κύριοι άνεμοι-βοηθοί του Αιόλου (οι τέσσερις γνωστοί, Βόρειος, Νότιος, Ανατολικός, Δυτικός και οι ενδιάμεσοι τους), όπως είχαν κατηγοριοποιηθεί με βάση τη διεύθυνση από την οποία πνέουν, ενώ στην κορυφή του υπάρχει ανεμοδείκτης που πληροφορεί τους κατοίκους για την τρέχουσα διεύθυνση του ανέμου. Η κατασκευή αυτή, που αποτελεί τον παλαιότερο σωζόμενο μετεωρολογικό σταθμό είναι σήμερα γνωστή ως το μνημείο των Αέρηδων,  στο οποίο οφείλεται και η ονομασία της ομώνυμης περιοχής της Πλάκας. Στο μνημείο αυτό η δοξασία (προσωποποιημένες θεότητες) συνδυάζεται με την Επιστήμη (επακριβής προσδιορισμός διεύθυνσης με τεχνικά μέσα).

Εικόνα από: https://ellas2.wordpress.com

Ο άνεμος, κινητήριος και ζωογόνος δύναμη

Τα καράβια των Αχαιών πλέουν προς την Τροία

Χιλιάδες χρόνια πριν, λίγο πιο βόρεια από δω, στην Αυλίδα της Εύβοιας, ένας στόλος ετοιμαζόταν να αποπλεύσει για μια εκστρατεία. Ο άνεμος, ωστόσο, δεν τους έκανε τη χάρη. Επικρατούσε άπνοια και τα πλοία των Αχαιών δεν μπορούσαν να ξεκινήσουν για την Τροία. Ο μάντης Κάλχας ήταν ξεκάθαρος: ο Αγαμέμνονας έπρεπε να θυσιάσει την κόρη του Ιφιγένεια προκειμένου να εξευμενίσει τη θεά Άρτεμη ώστε να επιτρέψει στους ανέμους να φυσήξουν για να κινηθούν τα καράβια.

Ο Ζέφυρος συνοδεύει το καράβι του Οδυσσέα

Μερικά χρόνια αργότερα, μετά το τέλος του πολέμου, σε ένα άλλο πλοίο που επέστρεφε στην Ιθάκη, κάποιοι περίεργοι σύντροφοι του Οδυσσέα άνοιξαν έναν ασκό που φυλούσε κοντά του, νομίζοντας ότι είχε χρυσάφι. Αντί όμως για το θησαυρό που νόμιζαν πως περιείχε, από το εσωτερικό του ξεχύθηκαν όλοι οι άνεμοι που είχαν εγκλωβιστεί εκεί από το θεό Αίολο, προκειμένου να πνέει μόνο ο δυτικός Ζέφυρος, που θα ωθούσε το πλοίο του Οδυσσέα από την Αιολία ως την Ιθάκη.

Δεν ήταν όμως μόνο οι ομηρικοί ήρωες εξαρτημένοι από τους ανέμους. Ο άνεμος ως στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος αλληλεπιδρά με όλα τα συστατικά του περιβάλλοντος και όλους τους ζωντανούς οργανισμούς επηρεάζοντας άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά τις δραστηριότητές τους. Για παράδειγμα, ένα σημαντικό μέρος της επικονίασης των φυτών στηρίζεται στον άνεμο, ο οποίος κατ΄ αυτόν τον τρόπο λειτουργεί και ως ζωογόνος δύναμη. Έτσι, μας έρχεται στο μυαλό ο αρχαίος μύθος, σύμφωνα με τον οποίο από τη συνεύρεση του δυτικού ανέμου Ζέφυρου και της νύμφης Χλωρίδας γεννήθηκαν όλα τα ανοιξιάτικα λουλούδια. Δεν ήταν, λοιπόν, τυχαία η έμπνευση των Λατίνων να παράξουν από την ελληνική λέξη άνεμος τη λατινική λέξη animus που σημαίνει  ψυχή…

Τριήρης

Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται από πολύ νωρίς την επίδραση του ανέμου στη ζωή τους. Είτε είναι θεόσταλτος, είτε είναι φυσικό φαινόμενο, ο άνεμος διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο, πότε θετικό και πότε αρνητικό, στις ανθρώπινες δραστηριότητες, αποκαλύπτοντας άλλοτε τον ευεργετικό και άλλοτε τον καταστρεπτικό του χαρακτήρα. Στα χρόνια κατά τα οποία η τεχνολογία δεν είναι τόσο ανεπτυγμένη ώστε να τιθασεύσει την αιολική ενέργεια, οι άνθρωποι αποδίδουν στους ανέμους θεϊκές ιδιότητες και προσπαθούν να τους προσεταιριστούν ή και τους εξευμενίσουν. Για το σκοπό αυτό ορίζουν ειδικούς λειτουργούς και ιερείς. Στην Αττική ήταν οι "Ευδάνεμοι", στην Κόρινθο, οι "Ανεμοκοίται". Αλλά και νωρίτερα, κατά τη μυκηναϊκή εποχή, μαρτυρείται το αξίωμα της "ιέρειας των ανέμων".

Με την πάροδο των ετών οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι για να εκμεταλλευτούν προς όφελός τους τους ανέμους και να αποφύγουν ανεπιθύμητα και καταστρεπτικά αποτελέσματα από τη δράση τους πρέπει να τους μελετήσουν. Έτσι, τους κατηγοριοποιούν, τους δίνουν ονομασίες, προσδιορίζουν τα χαρακτηριστικά τους και τον τρόπο με τον οποίο κάθε είδος ανέμου επηρεάζει συγκεκριμένους τομείς των δραστηριοτήτων τους, φτιάχνουν ανεμολόγια.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: "Αν τον Άνεμο Ρωτήσεις..."

ΤΑΞΕΙΣ: Α ( τμήμα Α2) και Γ

Υπεύθυνη καθηγήτρια: Γκανά Πένυ
Συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί: Τσιμπίδη Σοφία, Κωστούρου Μελίνα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

A.      ΥΠΟΘΕΜΑΤΑ

Τοπικές Ονομασίες  Ανέμων Άνεμος και Μυθολογία Ο Άνεμος στην Τέχνη (Ποίηση – Λογοτεχνία – Μουσική – Ζωγραφική – Σινεμά) Λαογραφία ( Συσχέτιση Ανέμων με τους Μήνες – Μύθοι του Αισώπου κλπ) Φράσεις – Παροιμίες σε σχέση με τον άνεμο Ο άνεμος στη γλώσσα και στην κουλτούρα Άγγλων και Γάλλων (συσχέτιση και αξιοποίηση ξένων γλωσσών)

Β.  ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Σύμφωνα με τους στόχους του προγράμματος επιδιώκεται οι μαθητές : Να αναγνωρίζουν και να ετυμολογούν  τις ονομασίες των ανέμων σε κάθε περιοχή, ανάλογα με το σημείο του ορίζοντα από το οποίο προέρχονται Να καταλάβουν την επίδραση του ανέμου στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων Να προσεγγίσουν τον άνεμο από καλλιτεχνική και γνωστική σκοπιά Να αναζητήσουν ,  να έρθουν σε επαφή και να αξιολογήσουν έργα τέχνης Να αναπτύξουν οικολογική συνείδηση μέσα από τη μελέτη τη σχέσης  ανθρώπου και ανέμου Να αναπτύξουν την παρατηρητικότητα , την φαντασία τους, τη συνεργασία και την κριτική σκέψη

Γ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ – ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ:

Η μέθοδος είναι η βιωματική επικοινωνιακή διδασκαλία ( Μέθοδος project) Χωρισμός σε ομάδες – Ανάληψη ρόλων Βιβλιογραφική αναζήτηση ( σε σχολικά εγχειρίδια, λογοτεχνικά βιβλία και κείμενα,κ.ά.) Αναζήτηση στο διαδίκτυο Επίσκεψη σε βιβλιοθήκες, μουσεία, πινακοθήκες ( και ψηφιακά μουσεία και βιβλιοθήκες) Εκπαιδευτικές επισκέψεις Συγκέντρωση, αξιολόγηση και αξιοποίηση του υλικού ( σε γραπτή , ηλεκτρονική ή εικαστική μορφή) Δημιουργία παραδοτέου υλικού: Επιτραπέζιο παιχνίδι, ηλεκτρονική σελίδα Δημιουργία κόμικ, δημιουργία βίντεο Παρουσίαση υλικού

Δ. ΠΕΔΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ

Νεοελληνική Γλώσσα Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία Λογοτεχνία Γεωγραφία Τοπική Ιστορία – Λαογραφία Εικαστικά Μουσική Τεχνολογία Πληροφορική Ξένες Γλώσσες

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1: " Όποιος αέρας κι αν φυσά, ο μύλος πάντα αλέθει"

Τάξεις : Α΄ ( τμήμα Α1) και Γ΄

Υπεύθυνη καθηγήτρια: Σαράντη Ανθή

Συμμετέχοντες καθηγητές: Γκανά Πένυ, Αντωνέας Ευστράτιος

A.      ΥΠΟΘΕΜΑΤΑ 

Αιολική Ενέγεια  - Ήπιες Μορφές Ενέργειας - Εκμετάλλευση Φυσικών Πόρων Ιστορία των Ανεμόμυλων Στοιχεία κατασκευής των ανεμόμυλων Καταγραφή ανεμόμυλων της περιοχής Δυνατότητα ανακατασκευής - αξιοποίησης των ανεμόμυλων Αειφορία Ανεμογεννήτριες - Αιολικά Πάρκα Μετεωρολογία Άνεμος και καιρικά φαινόμενα Η επίδραση του ανέμου και του καιρού στις αγροτικές δραστηριότητες

Β. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Οι στόχοι είναι ποικίλοι. Οι κυριότεροι από αυτούς εστιάζουν ώστε οι μαθητές: Να γνωρίσουν τον τρόπο δημιουργίας του ανέμου - και τη σχέση του με τα λοιπά καιρικά φαινόμενα Να αναγνωρίζουν και να τον κατατάσσουν σε κατηγορίες ανάλογα με τη διεύθυνσή του και την ταχύτητά του ( ένταση - κλίμακα μποφόρ) Να προσανατολίζονται με βάση τον άνεμο Να αναγνωρίσουν την επίδραση του ανέμου στη ζωή των ανθρώπων ( κατοικίες - καλλιέργειες) Να γνωρίσουν και να εξοικειωθούν με τα όργανα μέτρησης των χαρακτηριστικών του ανέμου ( ανεμόμετρα - ανεμολόγια - μετεωρολογικοί σταθμοί) Να εκτιμήσουν την αιολικη ενέργεια ως αξιοποιήσιμο φυσικό πόρο Να αναγνωρίσουν τη χρήση της αιολικής ενέργειας ( ως ήπιας και δωρεάν - ανανεώσιμης πηγής ενέργειας) στην ιστορική πορεία των ανθρώπων της περιοχής Να αναπτύξουν οικολογική συνείδηση και να έρθουν σ ε επαφή με την έννοια της αειφορίας Να παρατηρούν και να έρχονται σε επαφή με το περιβάλλον Να καλλιεργήσουν την αισθητική τους ( παραδοσιακοί ανεμόμυλοι - εναρμονισμένοι με τη φύση, ενα αντιθέσει με τις σημερινές ανεμογεννήτριες) Να γνωρίσουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα από τη χρήση ανεμογεννητριών, αποκτώντας και διατηρώντα ς μια κριτική στάση απέναντι σε κάθε απόπειρα εκμετάλλευσης του περιβάλλοντος Να αναπτύξουν δεξιότητες, ερχόμενοι σε επαφή και χειριζόμενοι όργανα μελέτης του ανέμου, αλλά και κατασκευάζοντας μακέτες ανεμόμυλων Να γνωρίσουν δυνατότητες μελλοντικής αξιοποίησης των ερειπωμένων ανεμόμυλων ( αναπαλαίωση - επαναλειτουργία - τουριστική αξιοποίηση - αγροτουρισμός ) Να συμφιλιωθούν με το περιβάλλον τους, γνωρίζοντας τη διαρκή διαλεκτική σχέση περιβάλλοντος - ανθρώπου στην ιστορική πορεία του ανθρώπου στον τόπο τους Τέλος , μέσα από όλες αυτές τις διαδικασίες, να μάθουν να συνεργάζονται μεταξύ τους αλλά και μ΄άλλους φορείς, να συνδυάσουν το σχολείο και τη γνώση που τους παρέχει με την πραγματική ζωή, και να αγαπήσουν πιο πολύ τον τόπο τους.

Γ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ – ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ:

Μέθοδος project ( ομαδοσυνεργατική) Χωρισμός σε ομάδες - ανάληψη ρόλων Βιβλιογραφική αναζήτηση και μελέτη ( σε βιβλία και διαδίκτυο) Εργασία πεδίου ( επίσκεψη σε ανεμόμυλους της περιοχής - μελέτη - φωτογράφιση) Άντληση ιστορικών στοιχειων και πληροφοριών σχετικά με τους ανεμόμυλους της περιοχής και τη λειτουργία τους Συνεντεύξεις με κατοίκους Επίσκεψη και συνεργασία με την Τοπική Βιβλιοθήκη - Πολιτιστικό Σύλλογο Επίσης με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους Επίσκεψη σε γειτονικές περιοχές με ιστορικούς ανεμόμυλους ή ανεμογεννήτριες. Μελέτη και εργασία με τον Μετεωρολογικό Σταθμό του σχολείου ( συνεργασία με Εθνικό Αστεροσκοπείο και Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο) Επίσκεψη σε ΚΠΕ που εκπονεί πρόγραμμα μετεωρολογίας Κατασκευή μακέτας - ανεμόμυλου με απλά υλικά Παρουσίαση υλικού

Δ. ΠΕΔΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ

Το πρόγραμμα είναι διαθεματικό, καθώς εμπλέκει τους εξής τομείς - γνωστικά αντικείμενα- ενώ άπτεται και των ενδιαφερόντων των μαθητών: Φυσική Γεωγραφία Τεχνολογία Πληροφορική Καλλιτεχνικά Ιστορία Βιολογία - Οικολογία